'Buôn nước lợi hơn buôn dầu'

Bryan Borzykowski

Image captionNước được một số chuyên gia coi là nguồn tài nguyên quý giá nhất thế giới

Nếu có ai đó hỏi Eoin Fahy nguồn tài nguyên quý giá nhất trên thế giới là gì, ông sẽ không ngần ngại nói ngay.

"Quá hiển nhiên rồi," ông nói. "Nước là thứ thiết yếu nhất trên thế giới."

Câu trả lời đó thường khiến mọi người ngạc nhiên, ông nói, nhất là với những nhà đầu tư đang quan tâm tới chuyện dầu mỏ xuống giá mạnh, hồi tháng Chín 2015 ở mức 45 đô la một thùng, giảm 57% so với mức 107 đô la hồi tháng Sáu 2014.

Nhiều người sống tại các quốc gia phát triển thường coi việc có nước sạch để dùng là chuyện đương nhiên - chỉ cần vặn vòi là có.

Nhưng đó là một thứ hữu hạn, và nó đang dần biến mất.

Fahy, một chiến lược gia chuyên về phân tích đầu tư và là trưởng kinh tế gia của hãng chuyên hoạt động đầu tư Kleinwort Benson Investors đặt tại Dublin, là người chuyên nghiên cứu và đầu tư vào nước.

Nhìn từ một số góc độ, nước là một lĩnh vực đầu tư lý tưởng, bởi khác với dầu, nước không thể tự sản sinh và ai cũng cần tới nước để sinh tồn, Fahy nói. Chưa kể điện mặt trời và điện gió đang ngày càng trở thành những nguồn năng lượng thay thế cho dầu.

"Nguồn nước là cố định và ta không thể làm ra thêm được," Fahy nói. "Bạn có thể sống mà không có dầu, không có các năng lượng hoá thạch, nhưng không thể sống thiếu nước và đó là một phần lý do khiến nó đáng để đầu tư."

Một số loại cổ phiếu liên quan tới nước đã tăng giá tới 100% và nhiều khả năng còn có cơ hội tăng nữa, Fahy nói.

Image captionChỉ có 1% nước trên Trái Đất là con người có thể sử dụng được

Xung đột vì nước

Vấn đề không phải là Trái Đất có quá ít nước, mà là không có đủ nước sạch cho mọi người.

Chỉ có 1% tổng số nước trên thế giới là con người có thể dùng được, theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ.

Xây dựng các nhà máy khử muối (nước mặn chiếm tới 97% tổng lượng nước toàn cầu) để cho ra nước ngọt hiện vẫn còn là một phương án quá tốn kém.

Tình trạng ô nhiễm, dân số tăng và nhu cầu sử dụng nước tăng - để phục vụ mọi thứ, từ nông nghiệp cho tới sản xuất năng lượng, cho tới chăm sóc y tế và hoạt động sản xuất - đã càng làm giảm nguồn nước sạch.

Nạn hạn hán kéo dài ở California vẫn đang gây áp lực lên nước Mỹ, nhưng ở Trung Quốc, tình trạng còn tồi tệ hơn nhiều, theo Deane Dray, giám đốc điều hành của RBC Capital Markets và là cố vấn của Liên hợp quốc về các vấn đề nước.

"Không có gì phải bàn cãi, đó là nơi tệ nhất," ông nói.

Dân số nơi đô thị ở Trung Quốc đang tăng lên vô cùng nhanh chóng.

Liên hợp quốc ước tính là có 292 triệu người sẽ chuyển vào sinh sống trong các khu đô thị ở nước này trong thời gian từ 2014 đến 2050, gây áp lực nặng nề lên hạ tầng nguồn nước tại đó, Dray nói.

Image captionỞ nhiều nơi trên thế giới, con người đang phải đối diện với nguy cơ thiếu nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày

Nguồn nước ở Trung Quốc chủ yếu là từ các dòng sông, các hồ nước, nhưng khoảng một nửa trong số đó đang bị ô nhiễm, Dray nói.

Hầu hết nguồn nước có thể dùng được ở Trung Quốc là ở miền nam, trong lúc hầu hết dân số lại tập trung ở miền bắc.

Để xử lý vấn đề hạ tầng cơ sở nguồn nước, Trung Quốc sẽ cần chi hàng nghìn tỷ đô la, theo một phúc trình ra năm 2013 của McKinsey & Company.

Ở các nơi khác như Ấn Độ, Úc, Israel, Jordan, Các Tiểu vương quốc Ả-rập và một số phần ở châu Phi, con người cũng đang phải đối diện với tình trạng thiếu nước sạch.

Với mức dân số toàn cầu đang tăng thì ngay cả các nước có dồi dào nguồn nước như Canada, Nga và Brazil cũng sẽ vấp phải vấn đề, Dray nói.

Cơ hội đầu tư

Để tránh xung đột, chính phủ các nước rốt cuộc sẽ phải bàn tới tình trạng thiếu nước sạch. Đó sẽ là lúc cho các cơ hội đầu tư.

Cách dễ dàng nhất để kiếm tiền từ cuộc khủng hoảng nước là việc sở hữu cổ phiếu của các công ty hoạt động trong lĩnh vực nước, Fahy nói.

Đó có thể là các công ty xây dựng chuyên dựng các nhà máy khử mặn, các cơ sở hạ tầng chuyên xây đập và các trung tâm xử lý nước ở các quốc gia đang phát triển, hay các công ty công nghệ đang nghiên cứu tìm ra cách để làm nước sạch hơn.

Tuy đó vẫn là chuyện dài hạn - vấn đề này mới chỉ nổi lên trong thời gian gần đây - nhưng một nhà đầu tư ngay lúc này đã có thể thu được những khoản lợi nhuận hợp lý từ nước.

Image captionMua cổ phiếu của các hãng hoạt động trong lĩnh vực cải thiện chất lượng nước sinh hoạt có thể là một lựa chọn khôn ngoan, theo đánh giá của Fahy

Chỉ số nước toàn cầu, S&P Global Water Index, chuyên về 50 công ty trên toàn thế giới hoạt động trong lĩnh vực nước, cho thấy tỷ suất lợi nhuận hàng năm của các công ty này trong năm năm là 8,1%, và trong ba năm là 7%.

Tuy thấp hơn mức 12% của S&P 500, nhưng tỷ suất lợi nhuận như trên vẫn là những mức hấp dẫn cho những ai muốn đặt cược dài hạn vào nước, ông nói.

Trong số các cổ phiếu riêng lẻ tăng mạnh nhất trong hồ sơ đầu tư của Fahy, cổ phiếu của American Water Works, một công ty đầu tư có cổ phần trong hoạt động xử lý nước thải, và của Danaher Corporation, một công ty nghiên cứu khoa học và công nghệ toàn cầu, đều tăng hơn 121% trong thời gian năm năm qua.

Cả hai đều là những công ty vận hành tốt, ông nói, và đó là lý do chính khiến cổ phiếu của họ tăng mạnh.

Điều quan trọng cần lưu ý là trong lúc cổ phiếu một số hãng liên quan tới nước tăng mạnh, thì cũng có những hãng mất giá thê thảm. Việc hai công ty trong hồ sơ đầu tư của Fahy tăng không có nghĩa là các công ty đó sẽ tiếp tục tăng trưởng ngoạn mục.

Một vấn đề đáng lưu ý nữa trong lĩnh vực đầu tư là hầu hết các công ty đều có những hoạt động trong các lĩnh vực khác nữa.

Ví dụ như với Danaher, hoạt động về nước chỉ chiếm 12% tổng các hoạt động của hãng.

Hoặc như với General Electric, một công ty cũng nằm trong hồ sơ kinh doanh cổ phiếu nước của Dray, chỉ có một phần nhỏ các hoạt động là có liên quan tới nước.

Điều này cho thấy trong lúc các hãng lớn nhìn thấy cơ hội đầu tư vào nước, nhưng với các cá nhân thì việc lựa chọn đầu tư ra sao vẫn là điều khó.

Mua nước

Một cách khác để đầu tư vào nước là sở hữu thẳng nguồn nước.

Tại Úc, các nhà đầu tư có thể mua các quỹ sở hữu quyền đối với nguồn nước - như quyền tiếp cận tới các phần nào đó của một hồ nước, hay một dòng sông.

Quỹ sau đó có thể bán quyền đó cho người khác, hoặc cho các công ty khác thuê, như các công ty hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp chẳng hạn.

Euan Friday, giám đốc điều hành nước của Kilter Rural, một hãng đầu tư đóng tại bang Victoria, Úc, nói rằng thị trường nước đã bắt đầu có từ thời đầu thập niên 1990, khi vùng đồng bằng Murray-Darling ở miền đông nam nước Úc bị khai thác quá mức.

Hãng của Friday sở hữu khoảng 1% nguồn nước ở vùng đồng bằng này và các nhà đầu tư có thể tham gia mua quỹ với giá 20 ngàn đô la Úc (khoảng hơn 14 ngàn đô la Mỹ) để được lợi thế về giá "thuê" đối với quyền sử dụng nguồn nước.

Các nhà đầu tư của ông thu lợi nhuận từ 4% đến 7%, ông nói, và bản thân quyền sử dụng nguồn nước đã đem về lợi nhuận đạt mức tăng khoảng 10% một năm, tương đương với lợi nhuận ở thị trường chứng khoán.

Mức lợi nhuận của quỹ phụ thuộc nhiều vào thời tiết, vào nguồn cung và nhu cầu sử dụng nước. Nếu trời mưa nhiều, khách thuê sẽ không cần nhiều nước lắm và do đó giá sẽ xuống. Nếu là một năm nóng hạn, giá nước sẽ lên cao.

Trên thế giới không có nhiều nơi khác cho ta cơ hội đầu tư tương tự, Friday nói, một phần bởi các nước đang phát triển như Trung Quốc hay Nam Phi có những nguy cơ rủi ro về chủ quyền đối với nguồn nước.

Thế nhưng vấn đề thiếu nước vẫn đang hiện diện và cần được xử lý, nên các cơ hội đầu tư cũng vẫn đang hiện diện.

"Đó là một chủ đề thú vị," Fahy nói. "Đó là một trong những vấn đề lớn nhất về cấu trúc hạ tầng mà chúng ta sẽ phải đối diện trong vòng từ 10 đến 20 năm nữa."

Bản tiếng Anh bài này đã đăng trên BBC Capital.

Quay lại đầu

NAM HOA @ BIEN DONG

Sunday, December 13, 2015