Tổng thống Obama loan báo dỡ bỏ cấm bán vũ khí Việt Nam

RFA
2016-05-23

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ Tịch Nước Việt Nam Trần Đại Quang tại cuộc họp báo chung ở Hà Nội hôm 23/5/2016.

AFP

00:00/00:00

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã kết thúc ngày làm việc đầu tiên của ông tại Hà Nội, với những cuộc gặp gỡ cùng những nhân vật lãnh đạo đảng, nhà nước và chính phủ Việt Nam, đồng thời loan báo quyết định bãi bỏ cấm vận võ khí đã được áp dụng với Việt Nam trong 50 năm qua.

Lên tiếng trong cuộc họp báo cùng Chủ Tịch Nước Việt Nam là ông Trần Đại Quang, Tổng Thống Hoa Kỳ nói quyết định của ông sẽ giúp Việt Nam cơ hội tiếp cận với những loại võ khí cần thiết phải có để tự vệ, đồng thời cũng thể hiện cam kết của Hoa Kỳ nhằm bình thường hóa hoàn toàn quan hệ với Việt Nam, trong đó bao gồm cả quan hệ mạnh mẽ về quốc phòng trong những năm tới.

Tuy nhiên, cũng trong lời phát biểu, Tổng Thống Obama nói rõ 2 điều, thứ nhất là cũng giống như các đối tác quân sự khác, những thương vụ mua bán võ khí sẽ có những đòi hỏi khắt khe, trong đó có cả những đòi hỏi liên quan đến nhân quyền, và thứ nhì là quyết định bán võ khí cho Việt Nam sẽ được Washington cứu xét tùy trường hợp.

Tổng Thống Hoa Kỳ cũng nói thêm rằng hai chính phủ Washington và Hà Nội nhất trí thúc đẩy hợp tác quân sự song phương, trong đó bao gồm việc huấn luyện cảnh sát biển, cung cấp tầu tuần tra, hợp tác chặt chẽ hơn trong những công tác nhân đạo, phòng chống thiên tai.

Tổng Thống Hoa Kỳ cũng nói rằng quyết định dỡ bỏ lệnh cấm vận võ khí không phụ thuộc vào yếu tố Trung Quốc hoặc bất kỳ yếu tố nào khác, vì điều quan trọng nhất là Washington mong muốn hoàn tất những điều cần phải làm trong tiến trình bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.

Ông nhấn mạnh trong thời gian qua, hai bên đã đạt được những tiến bộ đáng kể, tin tưởng, tôn trọng nhau hơn, hợp tác tốt đẹp trong nhiều lãnh vực từ kinh tế, thương mại, an ninh cũng như ở các khu vực khác, do đó, ông tin rằng 2 nước cùng bước vào một giai đoạn quan trọng mới, và không nên duy trì bất kỳ lệnh cấm vận nào cả.

Về vấn đề nhân quyền, Tổng Thống Hoa Kỳ nói rằng 2 bên vẫn còn những khác biệt, nhưng ông cho hay Việt Nam đã có những tiến bộ trong lãnh vực này.

Trong cuộc họp báo, Chủ Tịch Nước Trần Đại Quang nói rằng Việt Nam hoan nghênh quyết định dỡ bỏ cấm vận võ khí, gọi đó là bằng chứng hai nước đã hoàn toàn bình thường hóa quan hệ.

Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama gặp gỡ và thảo luận với Chủ Tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân ở Hà Nội hôm 23/5/2016. AFP PHOTO.

Mặc dù Tổng Thống Obama nói quyết định dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận võ khí đối với Việt Nam không phụ thuộc vào yếu tố Trung Quốc, nhưng tất cả các nhà quan sát đều cho rằng đây là một quyết định mang tính chiến lược, không chỉ giúp Việt Nam và Hoa Kỳ đến gần với nhau hơn, mà còn chứng tỏ cả Washington và Hà Nội chia sẻ quan điểm về tình hình an ninh khu vực, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng có những hành động gây căng thẳng ở Biển Đông, nơi Bắc Kinh đang tranh chấp chủ quyền với một số nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Về tình hình Biển Đông, Tổng Thống Hoa Kỳ nhắc lại rằng Washington không nghiêng về phía nào trong cuộc tranh chấp, nhưng ông nhắc lại mọi tranh chấp đều phải được giải quyết bằng thương thảo, ôn hòa, và không chấp nhận chuyện nước lớn có những hành động hung hăng, ăn hiếp nước bé.

Ông không nêu rõ nước lớn ở đây là nước nào, nhưng mọi người đều hiểu ông muốn nói tới Trung Quốc.

Tổng Thống Obama cũng cho biết hai chính phủ Mỹ và Việt Nam đồng ý với nhau về quyền tự do hàng hải và hàng không phải được tôn trọng theo đúng quy dịnh quốc tế.

Tại Bắc Kinh, phát ngôn viên Hoa Xuân Oánh của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc cho hay hy vọng quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam sẽ giúp xây dựng hòa bình và ổn định trong khu vực.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Trung Quốc nói điều này khi được hỏi về quyết định dỡ bỏ cấm vận võ khí mà Tổng Thống Obama mới loan báo ngày hôm nay ở Hạ Nội.

Nhưng trong bài bình luận phổ biến ngay sau đó, Tân Hoa Xã viết rằng Trung Quốc hoan nghênh việc Việt Nam tăng cường quan hệ với những nước khác, kể cả với Hoa Kỳ, nhưng nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ không nên sử dụng quan hệ đó vào mục tiêu đe dọa hay gây bất lợi đến quyền lợi chiến lược của một nước thứ ba.

Bài bình luận của Tân Hoa Xã còn viết rằng với đại ý cho rằng những điều Hoa Kỳ đang làm đã khiến cho một số quốc gia trong khu vực có ảo tưởng là được hậu thuẫn của Mỹ để giương vây, khiến tình hình trở nên căng thẳng, rối rắm hơn.

Bài bình luận nói rõ Việt Nam phải thận trọng khi quan hệ với Mỹ, vì Hoa Kỳ có ý đồ, tức là không thành thật khi đến với Việt Nam.

Bài bình luận của Tân Hoa Xã có đoạn viết và chúng tôi xin được trích dẫn nguyên văn như sau: “khi giúp Việt Nam xây dựng nền tảng kỹ nghệ và quốc phòng, Hoa Kỳ tin rằng quốc gia Đông Nam Á này, tức Việt Nam, sẽ giúp Washington thực hiện ý đồ ở Biển Đông”.

Từ năm ngoái, Hoa Kỳ đã thực hiện chiến dịch tự do hàng hải tại biển Đông bằng cách cho các tàu chiến của mình đi vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc cho xây lấp ở quần đảo Trường Sa đang tranh chấp với các nước. Lần gần đây nhất Hoa Kỳ cho thực hiện chiến dịch này là vào tháng khoảng đầu tháng này khi tàu USS William P. Lawrence của Mỹ đi qua đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa.

Trở lại với ngày làm việc đầu tiên tại Hà Nội của Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama, ngay sau cuộc hội đàm với Chủ Tịch Nước Trần Đại Quang của Việt Nam, hai vị nguyên thủ đã chứng kiến buổi lễ ký kết thỏa thuận thương mại giữa các công ty Mỹ và Việt Nam.

Tin từ Nhà Trắng cho hay trị giá những thỏa thuận thương mại mới được ký kết sáng nay lên đến 16 tỷ đô la.

Trong số những thỏa thuận mới được ký kết, công ty Boeing Mỹ sẽ bán 100 chiếc phi cơ cho công ty hàng không VietJet, công ty Pratt&Whitney sẽ lắp ráp 135 động cơ máy bay loại tối tân cho công ty hàng không VietJet, và công ty GE Wind sẽ cùng với chính phủ Việt Nam xây nhà máy điện chạy bằng sức gió, với công xuất 1.000 megawatt.

Vẫn theo các viên chức Nhà Trắng, thỏa thuận giữa công ty Boeing và VietJet sẽ giúp tạo 60.000 việc làm cho người dân Mỹ, và hợp đồng giữa GE Wind với chính phủ Việt Nam được xem là bằng chứng hợp tác giữa hai nước về môi trường và nhiên liệu sạch.

Ngoài cuộc găp với Chủ Tịch Nước Trần Đại Quang, Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama cũng đã gặp và thảo luận với ông Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, và Bà Chủ Tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân.

Ban Việt Ngữ Đài Á Châu Tự Do chúng tôi được biết sáng hôm nay, công an Hà nội đã bắt giữ nhà báo tự do Đoan Trang tại sân bay Nội Bài, khi cô từ Sài Gòn trở về Hà Nội để sửa soạn cùng một số nhà vận động nhân quyền gặp Tổng Thống Obama.

Theo dự định, cuộc gặp này diễn ra sáng mai, trước khi ông Obama vào Sài Gòn.

Hiện vẫn chưa rõ nhà báo Đoan Trang bị giam giữ ở đâu.

Từ Bangkok, ông Phil Robertson, Phó Giám Đốc Đặc Trách Châu Á của Tổ chức Human Rights Watch nói rằng điều này chứng tỏ nhà cầm quyền Việt Nam không tôn trọng nhân quyền, gọi quyết định dỡ bỏ cấm vận võ khí mà Tổng Thống Hoa Kỳ mới loan báo sáng nay là món quà ông Obama thưởng cho những người không xứng đáng nhận lãnh.

Tại Washington, Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Hạ viện Hoa Kỳ Dân biểu Ed Royce đã nhanh chóng phản ứng về việc dỡ bỏ cấm vận vũ khí cho Việt Nam.

Trong tuyên bố phổ biến vào sáng 23/5 theo giờ Washington tức tối cùng ngày ở Hà Nội, Chủ tịch Ed Royce cho rằng, tình hình an ninh ở Đông Nam Á khiến một số quốc gia tìm cách thắt chặt quan hệ quân sự với Hoa Kỳ. Đây là ảnh hưởng mà Hoa Kỳ có thể sử dụng để áp lực Việt Nam phải cải thiện tình trạng nhân quyền tồi tệ của mình. Tuy vậy Chủ tịch Ed Royce nhấn mạnh, đòn bẩy nhân quyền đã bị mất đi qua quyết định dỡ bỏ cấm vận vũ khí đối với Việt Nam.

Vẫn theo lời ông Ed Royce, chính sách xoay trục về Châu Á của chính quyền Obama liên quan đến mối liên kết an ninh, nhưng cũng phải bảo vệ những người Việt Nam can đảm, tin tưởng vào dân chủ, khi họ bị chính quyền trấn áp.

Cũng tại Washington, Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa Bob Croker, Chủ Tịch Ủy Ban Đối Ngoại Thượng Viện cho biết sẽ làm việc chặt chẽ với hành pháp, để thực hiện quyết định hủy bỏ cấm vận võ khí đối với Việt Nam mà Tổng Thống Obama mới thông báo tại Hà Nội.

Tuyên bố do văn phòng Nghị Sĩ Croker phổ biến viết rằng bên cạnh việc mở rộng chính sách và quyền lợi của Hoa Kỳ, chuyện Việt Nam cải tiến nhân quyền cũng sẽ được chú ý tới.

Tương tự, Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Patrick Leahy nói rằng quyết định của Tổng Thống Obama cũng chính là thông điệp mà Hoa Kỳ gửi cho Trung Quốc, nhưng đồng thời ông Leahy nói rõ quyết định này không có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ ồ ạt bán võ khí sát thương cho Việt Nam, mà sẽ được cứu xét tùy trường hợp, và tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có cả yếu tố nhân quyền và quyền tự do bày tỏ tư tưởng của người dân Việt Nam.

Thượng Nghị Sĩ Leahy chính là người viết đạo luật mang tên ông, cấm Bộ Ngoại Giao và Bộ Quốc Phòng Mỹ cấp viện trợ và khí cụ cho quân đội, cảnh sát những quốc gia vi phạm nhân quyền.

Tổng thống Obama đã lưu lại quán bún chả khoảng một tiếng đồng hồ, sau đó ông về lại khách sạn nghỉ qua đêm.

Hôm nay, lịch trình làm việc của Tổng Thống Hoa Kỳ bắt đầu bằng buổi gặp gỡ nhân viên Đại sứ quán Mỹ và gia đình, gặp đại diện các Tổ chức xã hội dân sự tại khách sạn JW Marriott là nơi ông cư ngụ, trước khi ông đến Trung tâm hội nghị quốc gia đọc bài diễn văn nói về quan hệ Việt - Mỹ.

Khoảng 2 giờ chiều cùng ngày, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama lên máy bay rời Hà Nội để vào Sài Gòn. Tại đây, ông ghé thăm Chùa Ngọc Hoàng, sau đó vào lúc 5 giờ 45 chiều, ông đọc diễn văn về hợp tác thương mại Mỹ - Việt tại DreamPlex Coworking Space.