Chuyến thăm lịch sử Hiroshima, dấu ấn cuối nhiệm kỳ của Obama
Tổng thống Mỹ Barack Obama và thủ tướng Nhật Shinzo Abe tại Hiroshima ngày 27/05/2016.REUTERS/Carlos Barria
Sự kiện tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama thăm Hiroshima được tất cả các báo Pháp ra ngày 27/05/2016 chú ý. Libération dành trang nhất với tựa đề « Obama đến Hiroshima vì lịch sử », nhấn mạnh chưa bao giờ một tổng thống Mỹ đương nhiệm đến thăm thành phố đã nhận lãnh quả bom nguyên tử vào năm 1945.
La Croix chạy tựa trang bìa « Hiroshima, kỷ niệm và tương lai », với hình ảnh phụ nữ và trẻ em Nhật trước đài tưởng niệm hòa bình ; Le Figaro đăng bài phóng sự dài « Người Nhật và ký ức nóng bỏng về Hiroshima ».
Tưởng niệm và cổ vũ phi hạt nhân nhưng không xin lỗi
« Chuyến viếng thăm Hiroshima nhằm vinh danh tất cả những người đã thiệt mạng trong Đệ nhị Thế chiến, và tái khẳng định quan điểm được chia sẻ của chúng tôi về một thế giới không vũ khí hạt nhân ». Chỉ trong một câu nói, tổng thống Barack Obama đã tóm lược hai mục đích chính của chuyến đi : tưởng niệm và phi nguyên tử hóa.
Ngày 6 và 9 tháng Tám năm 1945, Mỹ đã thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki, làm cho trên 240.000 người Nhật chết, và trong đó có một thiểu số người Triều Tiên. Thảm kịch này không ngăn trở ngày nay Nhật Bản và Hoa Kỳ lại trở thành hai đồng minh thân thiết. Và hơn 70 năm sau, một tổng thống Mỹ đến thăm thành phố đã nhận lãnh quả bom nguyên tử đầu tiên trong lịch sử, viếng Đài tưởng niệm hòa bình.
La Croix nhấn mạnh, nhưng ông Obama sẽ không nói lời xin lỗi, dù có sự hiện diện của những người sống sót nay đã rất già (được gọi là hibakusha). Ông dành cho các sử gia việc xem xét lại trang sử đẫm máu này, và đánh giá quyết định cho ném bom nguyên tử của tổng thống Harry Truman.
Việc xin lỗi cũng không được chính quyền Nhật đặt ra, kể cả hai thị trưởng của thành phố Hiroshima và Nagasaki, nạn nhân của hai quả bom Little Boy và Fat Man.
Tờ báo nhắc nhở, cho đến nay Nhật Bản chưa bao giờ nhìn nhận trách nhiệm gây chiến. Thủ tướng Shinzo Abe chưa hề đến thăm Trân Châu cảng, nơi bị Không Quân Nhật oanh kích hôm 11/11/1941 mà không hề tuyên bố chiến tranh với Mỹ, mà Nhật vẫn luôn coi mình là nạn nhân.
Dấu ấn cuối nhiệm kỳ tổng thống
Trong bài viết « Một tín hiệu cho hòa bình vào cuối nhiệm kỳ », Libération nhận định, sau khi làm lành với Cuba và ký được hiệp định với Iran, ông Barack Obama tiếp tục chăm lo cho di sản của mình.
Trong số những hình ảnh sẽ đi vào lịch sử, không thể thiếu bức ảnh gia đình Obama trên đường phố La Habana cách đây hai tháng - Barack Obama là tổng thống Mỹ đầu tiên đến thăm Cuba sau gần 90 năm - và ảnh ông chủ Nhà Trắng trước Đài tưởng niệm Hiroshima hôm nay.
Từ cái ngày bi kịch tháng Tám năm 1945 đến nay, đã trải qua 11 đời tổng thống Mỹ. Từ Eisenhower đến Bush cha rồi Bush con, sang đến Kennedy rồi Reagan, những người tiền nhiệm của ông Obama đều không ngó ngàng đến Hiroshima. Ông Richard Nixon có đến thành phố này năm 1964, bốn năm trước khi đắc cử ; còn ông Jimmy Carter thì đến tưởng niệm năm 1984, ba năm sau khi rời chức vụ.
Phải chờ đến năm thứ tám, năm cuối cùng của nhiệm kỳ thứ hai, thời điểm mà mọi tổng thống đều tìm cách để lại dấu ấn trong lịch sử, Obama mới đến đây, lúc hình ảnh ông bắt đầu nhòa nhạt trước cuộc chiến của hai ứng viên Nhà Trắng Donald Trump và Hillary Clinton.
Tổng thống Barack Obama tương đối ít công du nước ngoài. Đến ngày chính thức mãn nhiệm 20/01/2017, tổng cộng số nước ông Obama đến thăm là 57, thấp hơn hẳn con số 74 của George W. Bush và Bill Clinton. Để có ý niệm so sánh, tổng thống Pháp François Hollande mới được bầu lên năm 2012, đến nay đã công du 70 quốc gia.
Di chuyển ít, nhưng mỗi chuyến đi của Barack Obama đều được tuyên truyền rầm rộ, tại tất cả những nơi mà chiếc Air Force One đáp xuống đều là một sự kiện. Riêng chuyến đi Hiroshima ngoài tính biểu tượng, còn khẳng định hai quan niệm chủ đạo của tổng thống Mỹ : xoay trục sang châu Á và phi hạt nhân hóa.
Đặc biệt trong bối cảnh Donald Trump từng đòi hỏi Nhật Bản và Hàn Quốc phải trang bị vũ khí nguyên tử để đối phó với Bắc Triều Tiên, đây là cơ hội duy nhất để ông Obama nhấn mạnh quan điểm của mình. Tờ báo nhắc lại những dòng lưu niệm trong số vàng khi ngoại trưởng Mỹ John Kerry đến thăm Hiroshima tháng trước : « Chiến tranh phải là lựa chọn cuối cùng, chứ không bao giờ là chọn lựa đầu tiên ».
Quyết định ném bom Hiroshima của tổng thống Truman đúng hay sai ?
Về vấn đề này, trong bài « Bom A, sự lựa chọn của ông Truman bị đặt câu hỏi », La Croix ghi nhận chuyến thăm Hiroshima của ông Barack Obama đã làm dấy lại sự tranh cãi về những lý do khiến tổng thống Truman phải sử dụng đến hai quả bom nguyên tử năm 1945.
Bi kịch hạt nhân này có hai phiên bản chính thức : Nhật Bản là nạn nhân của bom nguyên tử, và Hoa Kỳ đã kết thúc được cuộc chiến Thái Bình Dương. Mỗi bên trên thực tế đều có góc khuất. Phía Nhật là trách nhiệm gây chiến và các tội ác của quân phiệt Nhật tại Triều Tiên và Trung Quốc, còn phía Hoa Kỳ, lý lẽ việc thả bom nguyên tử đã giúp chấm dứt được chiến tranh, cũng đang bị đặt lại vấn đề.
Mùa xuân năm 1945, quân Đức bị bao vây ở châu Âu, nhưng tại Thái Bình Dương những trận chiến đẫm máu tiếp diễn, cho dù thất bại của Nhật đã thấy rõ. Tổng thống Truman cho rằng cần phải sử dụng bom nguyên tử để tránh trận chiến trên đất liền, có thể phải hy sinh đến một triệu quân Mỹ. Sự tính toán này dựa trên các trận đánh Okinawa và Iwo Jima.
Nhưng theo Peter Kuznick, giám đốc Viện nghiên cứu nguyên tử của trường đại học Mỹ thì thực tế Nhật Bản sẽ phải đầu hàng, không cần phải thả bom. Hoa Kỳ chủ yếu muốn ngăn quân Liên Xô ở châu Á, buộc Tokyo phải ký kết hòa bình càng sớm càng tốt. Một sử gia Mỹ khác là giáo sư Sean Malloy nhấn mạnh các lãnh đạo Hoa Kỳ lúc đó chỉ tranh luận về việc sử dụng quả bom « ở đâu, khi nào và bằng cách nào », chứ không đặt câu hỏi nên dùng đến loại vũ khí này hay không. Dưới áp lực vận động hành lang của công nghiệp quốc phòng, Mỹ đã thử nghiệm bom hạt nhân mà không tính đến hậu quả là cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân với Liên Xô kéo dài nhiều thập kỷ sau đó.
Bắc Kinh mua chỗ trên báo Pháp để tuyên truyền về Biển Đông
Liên quan đến Biển Đông, trong phụ trang mang tên China Watch do tờ China Daily của Trung Quốc hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung, phát hành kèm theo Le Figaro hôm nay, tức là một hình thức quảng cáo, có bài viết ở trang đầu mang tên « Biển Đông, vấn đề nguyên tắc của Bắc Kinh ».
Bài báo dẫn lời một số nhà nghiên cứu, tất cả đều của Trung Quốc, quy cho Philippines khi đưa Bắc Kinh ra trước tòa án trọng tài quốc tế đã vi phạm các nguyên tắc của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, đi ngược lại với sự đồng thuận trước đây giữa hai nước là giải quyết bất đồng qua đối thoại và thương lượng. Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Lục Khảng hôm 9/5 đã tuyên bố, Bắc Kinh không bao giờ bắt nạt một nước nhỏ hơn, và cũng không dung thứ việc bắt bí trong vấn đề Biển Đông.
Bài viết cho rằng đây là hành động đơn phương mang tính khiêu khích của Manila, chỉ khiến làm mất ổn định khu vực và tăng xung đột ; trong khi Bắc Kinh đã nhận được « sự ủng hộ quan trọng » của « cộng đồng quốc tế » gồm 40 nước.
Trung Quốc ồ ạt mua đất nông nghiệp Pháp
Cũng về châu Á, Le Monde báo động « Mô hình nông nghiệp gia đình của Pháp bị đe dọa », do hiện tượng các công ty nước ngoài ồ ạt mua đất nông nghiệp, đặc biệt là đại gia Trung Quốc.
Tại vùng Berry, có 1.700 hecta trồng ngũ cốc vừa lọt vào tay người Trung Quốc. Trước đó, 1.750 hecta đất nông nghiệp ở Indre bị một công ty Trung Quốc mua lại. Liên đoàn quốc gia các công ty quản lý đất đai và cơ sở ở nông thôn Pháp đã lên tiếng đòi hỏi phải chỉnh đốn để bảo đảm chủ quyền về thực phẩm ở tầm quốc gia, thậm chí châu Âu. Tuy nhiên, theo quy định hiện nay, việc mua bán đất nông nghiệp chỉ phải thông qua tổ chức này trong trường hợp bị mua lại 100%, nhưng trong các thương vụ vừa rồi, các công ty Trung Quốc đã khôn khéo chỉ mua 98% cổ phần.
Trao đổi tù nhân : Ukraina đón tiếp người hùng, Nga không kèn không trống
Nhìn sang châu Âu, Le Monde có những nhận xét thú vị về « Cuộc trao đổi tù nhân giữa Matxcơva và Kiev », khi ông Vladimir Putin ân xá cho nữ phi công Nadia Savtchenko để đổi lấy hai quân nhân Nga bị bắt tại Ukraina.
Tờ báo đặt vấn đề, làm thế nào ân xá cho một tù nhân tuy đương sự không yêu cầu ? Ông Vladimir Putin đã phải cầu viện đến bà vợ góa và người chị của hai nhà báo Nga bị thiệt mạng hồi tháng 6/2014 tại Donbass, ở miền đông Ukraina, để có thể phóng thích nữ phi công Ukraina Nadia Savtchenko, bị kết án 22 năm tù vì cáo buộc đã chỉ điểm để bắn pháo vào vị trí của hai nhà báo trên. Trong bài phát biểu ngắn được quay phim, trước hai người phụ nữ câm lặng, mà theo thông báo chính thức là họ đã yêu cầu ân xá cho Savtchenko, tổng thống Nga đã tuyên bố trả tự do cho tù nhân này vì lý do nhân đạo.
Nadia Savtchenko được đón tiếp như người hùng tại Ukraina. Khi vừa xuống máy bay, trước vô số ống kính, cô đã tuyên bố : « Tôi luôn sẵn sàng hy sinh mạng sống cho Ukraina trên chiến trường ». Hướng về « Mẹ Tổ quốc Ukraina », cô nói thêm : « Tôi không thể làm những người đã chết sống lại, nhưng sẽ làm tất cả để mỗi người con của Mẹ đang bị giam cầm được trả tự do ».
Ngược lại, ở phía Nga, hai quân nhân được Ukraina trao trả trở về một cách lặng lẽ. Sự hiện diện của truyền hình Nga ở sân bay Vnoukovo, Matxcơva rất hiếm hoi, và các phóng viên cũng không có quyền phỏng vấn họ.
Liên minh Âu-Á không được như mong muốn của Nga
Cũng liên quan đến Nga, La Croix nhận định « Liên minh Âu-Á, một thành công nhỏ bé đối với Kremlin ». Hôm 29/05/2014 Nga đã thành lập một không gian chung gồm bốn Nhà nước đối tác, hai năm sau đó, liên kết kinh tế tuy có nhưng dự định về chính trị vẫn chưa thành hiện thực.
Liên minh này chính thức ra đời vào ngày 01/01/2015, bảo đảm tự do luân chuyển sản phẩm, dịch vụ, vốn và người lao động giữa năm nước thành viên Nga, Kazachstan, Belarus, Armenia và Kirghizstan - một thị trường 170 triệu dân với diện tích trên 20 triệu kilomet vuông. Song song đó là các chính sách chung về năng lượng, kỹ nghệ, nông nghiệp, giao thông. Cuộc hôn nhân này ngay từ đầu đã bất nhất về ý đồ lâu dài. Kremlin muốn đây là liên minh chính trị, nhưng kể cả một số đồng minh cũng nghi ngờ là Nga muốn tăng cường vòng ảnh hưởng tại các nước Liên Xô cũ.
Cuộc khủng hoảng kinh tế ập đến với Nga khiến các nước láng giềng lệ thuộc vào « ông anh lớn » cũng bị ảnh hưởng. Trao đổi thương mại sút giảm, đồng rúp sụt giá làm các đồng tiền khác cũng bị giảm giá theo, nhất là Kazachstan, tiếp đến là Belarus. Tuy nhiên hai nước này lại được hưởng lợi nhờ xuất được nhiều mặt hàng thực phẩm thay thế cho hàng phương Tây bị Nga cấm vận.
Cùng chủ đề
No comments:
Post a Comment